# بیشتر بدانیم:

مدیریت زباله در منزل:

زباله‌ها موادی هستند که ظاهراً به درد نخور بوده و دور ریخته می‌شوند. زباله‌های خانگی شامل پس‌ماندة مواد خوراکی، کاغذ، مقوا، شیشه، فلزات، پلاستیک و ... .
هر کدام از ما روزانه به طور متوسط یک کیلوگرم زباله تولید می‌کنیم. به عبارت دیگر مواد غذایی و کالاهایی را که با زحمت زیاد و وارد شدن خسارات فراوان به محیط زیست تولید کرده‌ایم به راحتی به صورت زباله در می‌آوریم. از طرف دیگر نیاز به زمین زیادی برای دفن آنها داریم.
چه باید کرد؟
اولین نکته استفاده صحیح و بهینه از مواد و کالاهاست. با این کار علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه خانواده، مصرف مواد اولیه و انرژی، مقدار کمتری هم زباله تولید کرده‌ایم . دومین نکته در مدیریت زباله، جداسازی مواد تشکیل دهنده زباله برای بازیافت کردن آنهاست.
بازیافت چیست؟
بازیافت به معنی استفاده از مواد مصرف شده برای تولید و ساخت مجدد همان کالا یا کالای قابل استفاده دیگر است، مثل ساخت کاغذ تازه از کاغذهای باطله و غیر قابل استفاده. بازیافت زباله‌ها سه فایده مهم برای محیط زیست دارد. ما به کمک بازیافت زباله در مصرف منابع طبیعی صرفه‌جویی کرده‌ایم زیرا به جای استفاده از مواد خام برای تولید محصولات نو، از مواد بازیافتی استفاده می‌کنیم.
از دیگر فوائد بازیافت، صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. البته برای بازیافت مواد زاید هم نیاز به مقداری انرژی است اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. برای مثال ساختن آلومینیوم از آلومینیوم بازیافت شده 90 درصد انرژی کمتر از ساختن آن از سنگ معدن نیاز دارد. سومین فایده بازیافت نیاز به فضای کمتر برای دفن زباله‌هاست.
چه موادی را و چگونه می‌توان بازیافت کرد؟
در گام اول برای بازیافت زباله‌ها باید مواد قابل تجزیه مثل پسمانده‌های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر زباله‌ها جدا کرده و سعی شود فقط این مواد را در کیسه زباله ریخته و به کارگر مسئول جمع آوری موواد زائد تحویل داد. این مواد را به نوعی کود به نام کمپوست تبدیل می‌کنند و برای اصلاح خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته از آن استفاده می‌کنند.
در مرحله بعد باید مواد قابل بازیافت را از زباله‌ها جدا کنیم. شیشه، کاغذ، پلاستیک و انواع فلزات از بهترین مواد برای بازیافت هستند.
بازیافت کاغذ:
آیا می‌دانید که برای تولید یک تن کاغذ نیاز به قطع 17 اصله درخت بالغ است. اگر هر شخص کاغذهای باطله‌اش را در طول یک سال جمع کند معادل1.5 اصله درخت است و اگر همه ما ایرانیان این کار را انجام دهیم از قطع 100 میلیون درخت در طول یکسال جلوگیری کرده‌ایم. بنابراین:
• روزنامه‌ها و کاغذهای باطله و دفترچه‌های تمام شده بچه‌ها را هرگز دور نریزیم، آنها را از سایر زباله‌ها جدا کرده و به مأموران بازیافت تحویل دهیم.
• اشیایی مثل پاکت‌ها و پوشه‌ها را دور نیندازیم تا در مواقع لزوم از آنها استفاده کنیم.

بازیافت مواد پلاستیکی:
• آیا می‌دانید که پلاستیک‌ها از نفت که منبعی تمام شدنی‌اند تهیه می‌شوند ولی به علت غیر قابل تجزیه بودن از زباله‌های پایدار و آلوده کننده محیط زیست محسوب می‌شوند.
• 30 درصد از پلاستیک‌های تولید شده در بسته‌بندی به کار می‌روند پس چه خوب است هنگام خرید از بسته بندیهای زاید توسط فروشنده جلوگیری کنیم.
• از کیسه‌های پلاستیک خشک و غیر آلوده چندین بار استفاده کنیم و در پایان هم از آنها برای جمع‌آوری زباله‌ها یمان استفاده کنیم.
• برای خرید از ساکهای پارچه‌ای استفاده کنیم.
• سعی کنیم در مراسم و مهمانی‌ها از ظروف قابل شستشو به جای ظروف یکبار مصرف استفاده کنیم.
بازیافت شیشه:
• آیا می‌دانید که بطری شیشه‌ای را که امروز دور بیندازید تا 1000 سال دیگر هم به صورت زباله در روی زمین قرار دارد.
• برای تولید شیشه باید مقدار زیادی شن و ماسه از زمین استخراج شود که این کار نیاز به مصرف مقدار زیادی انرژی و آب است.
• بازیافت شیشه سبب جلوگیری از حفاری‌های جدید در معادن شن و ماسه، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب می‌شود. از طرف دیگر نیاز به فضای کمتری برای دفن زباله‌های شیشه‌ای است.
• ما می‌‌توانیم با جداکردن انواع ظروف شیشه‌ای شکسته تا شیشه‌های مربا، سس و غیره در منزل، گام بزرگی در جهت بازیافت شیشه‌ها برداریم.
• در صورت امکان بطریهای شیشه‌ایی را بر حسب رنگ جدا کرده و درب‌ها و گلوبندهای سربی دور آنها را جدا کنیم.
بازیافت آلومینیوم:
• آیا می‌دانید اگر قوطی آلومینیومی را دور بیاندازید بعد از 500 سال هنوز هم به صورت باقی خواهد بود.
• وقتی که یک قوطی آلومینیومی دور انداخته می‌شود از نظر مقدار انرژی مصرف‌شده برای ساخت آن، معادل هدررفتن نیمی از یک قوطی بنزین است.
• به کمک بازیافت هر تن آلومینیوم در حدود 1000 دلار صرفه‌جویی می‌شود.
• آلومینیوم می‌تواند بارها ذوب شود و به قوطی یا ظرف جدیدی تبدیل گردد.
• نه تنها قوطی و ظروف آلومینیومی قابل بازیافت‌اند، بلکه ورقه‌های آلومینیومی بشقاب پیتزا و شیرینی هم قابل بازیافت‌اند. آنها را هم جدا کرده و با سایر زباله‌ها دور نریزیم.
زباله‌های خطرناک:
• بعضی از زباله‌های تولید شده در خانه‌ها از مواد بسیار خطرناک به شمار می‌آیند. مانند باطری‌های مختلف، لامپ‌های مهتابی و جیوه‌ایی، لوازم الکترونیکی و ... . این وسایل دارای مواد خطرناکی هستند که سلامت ما و محیط زیست را تهدید می‌کنند.
• چه خوب است از لوازم خانگی یا اسباب بازیهای باطری‌دار کمتر استفاده کنیم. ساعت‌های اتوماتیک بهتر از ساعت‌هایی است که با باطری کار می‌کنند.
• باطری‌ها را در دسترس بچه‌ها قرار ندهیم.
• از قراردادن لامپ‌های جیوه‌ایی و مهتابی و یا لامپ‌های سوخته در محلی که احتمال شکستن آنها وجود دارد خودداری کنیم. مواد موجود درون آنها محیط زیست را به شدت آلوده می‌کند.

خانم مهندس «حمیده اکبری» عضو هیات علمی و معاون پژوهشی مجتمع آموزش عالی سلامت ممسنی،دانشگاه علوم پزشکی شیراز